دستکاری کیلومتر خودرو؛ چطور بفهمیم کیلومترشمار خودرو دستکاری شده؟!

حتماً برایتان پیش آمده که در فکر خرید یک خودروی دست دوم باشید و بخواهید مطمئن شوید این خودرو واقعاً چند کیلومتر کار کرده است. در چنین موقعیتی، یکی از حیاتی‌ترین فاکتورهایی که باید به آن دقت کنید، دستکاری کیلومتر خودرو است. این کار یکی از شایع‌ترین تقلب‌ها در بازار خودروهای کارکرده محسوب می‌شود و ممکن است باعث شود خودرویی فرسوده را به قیمت خودروی کم‌کارکرد خریداری کنید. تشخیص این موضوع همیشه ساده نیست، اما با دانستن نشانه‌ها و روش‌های دقیق بررسی، می‌توانید از گرفتار شدن در دام این کلاه‌برداری رایج جلوگیری کنید.

دستکاری کیلومتر ماشین به چه معنایی است؟

دستکاری کیلومتر شمار خودرو به معنای تغییر عمدی میزان مسافت ثبت‌شده توسط کیلومترشمار ماشین است، به‌طوری که عدد نشان‌داده‌شده کمتر از مقدار واقعی باشد یا اصلاً نمایش داده نشود. این کار معمولاً با هدف فریب خریدار و افزایش قیمت خودرو انجام می‌شود. دستکاری کیلومتر ماشین می‌تواند به‌صورت دستی در کیلومترشمارهای مکانیکی یا از طریق ابزارهای الکترونیکی و تعویض برد در کیلومترشمارهای دیجیتالی انجام شود. نتیجه‌ی این کار، ارائه‌ تصویری نادرست از میزان استفاده‌ی واقعی خودرو است.

کم کردن کیلومتر ماشین قابل تشخیص است؟

تشخیص دستکاری و کم کردن کیلومتر ماشین همیشه آسان نیست. اگر این کار توسط فردی حرفه‌ای انجام شده باشد، حتی کارشناسان باتجربه نیز ممکن است متوجه آن نشوند. در واقع، هیچ روش قطعی و صد درصدی برای تشخیص این نوع تقلب وجود ندارد. با این حال، در صورتی که فرد دستکاری‌کننده به سایر جزئیات توجه کافی نداشته باشد، می‌توان با بررسی دقیق برخی نشانه‌ها به وجود این مشکل پی برد. مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از ضرر، مراجعه به کارشناس معتمد است تا خودرو از تمامی جنبه‌ها بررسی شده و مشکلات احتمالی شناسایی شود. در صورت تشخیص دستکاری کیلومتر خودرو و اثبات دستکاری، داشتن مدرک معتبر می‌تواند مسیر قانونی برای شکایت از فروشنده را هموار کند.

روش های تشخیص کیلومتر واقعی خودرو

دستکاری کیلومتر شمار خودرو یکی از متداول‌ترین تقلب‌ها در بازار خرید کامیون و خودروهای دست دوم است. از آن‌جایی که کارکرد خودرو به‌طور مستقیم بر قیمت نهایی آن تأثیر می‌گذارد، بعضی فروشندگان سودجو با تغییر عدد کیلومترشمار، سعی در گران‌فروشی یا پنهان کردن فرسودگی خودرو دارند. در ادامه، مهم‌ترین راهکارهای تشخیص دستکاری کیلومتر خودرو را بررسی می‌کنیم:

1. استفاده از دستگاه دیاگ (عیب‌یاب خودرو)

دیاگ زدن یکی از سریع‌ترین و فنی‌ترین روش‌های تشخیص کارکرد واقعی خودرو است. دستگاه دیاگ با اتصال به ECU  یا کامپیوتر مرکزی خودرو اطلاعات مربوط به مسافت طی‌شده خودرو را نمایش می‌دهد. با این حال، در شرایط زیر باید دقت بیشتری داشت:

• اگر ECU قبلاً تعویض یا دستکاری شده باشد، اطلاعات اشتباه نمایش داده می‌شود.
• گاهی با قطع و وصل باتری و سپس دیاگ زدن، می‌توان به اختلاف بین عدد واقعی و نمایش داده شده توسط کیلومترشمار پی برد.
• به‌طور طبیعی عدد کیلومتر در دیاگ و پشت آمپر تفاوت جزئی دارند. اگر این دو عدد دقیقاً برابر باشند، می‌تواند نشانه‌ای از دستکاری باشد.
• بررسی پشت آمپر (جلو آمپر) و پلمپ آن نیز می‌تواند سرنخ‌هایی درباره دستکاری در اختیار قرار دهد. جای پیچ، خراش یا علائم باز شدن قطعه می‌تواند مشکوک باشد.

2. بررسی سابقه سرویس‌های دوره‌ای خودرو

هر بار که خودرو به نمایندگی رسمی یا تعمیرگاه معتبر مراجعه می‌کند، کیلومتر آن در سیستم ثبت می‌شود. بررسی این سوابق (مثلاً از دفترچه سرویس یا فاکتورهای گذشته) می‌تواند عدد واقعی کارکرد را روشن کند. اگر کیلومتر فعلی خودرو با سابقه ثبت شده مطابقت نداشته باشد، به‌احتمال زیاد کیلومتر دستکاری شده و مسئله کم کردن کیلومتر ماشین  اتفاق افتاده است.

3. بررسی وضعیت قطعات مصرفی و تعویض‌شده

وضعیت قطعات مصرفی خودرو به‌طور غیرمستقیم کارکرد خودرو را نشان می‌دهد. برخی از مهم‌ترین قطعاتی که می‌توان بررسی کرد:

• لاستیک‌ها: اگر ظاهر آن‌ها بسیار ساییده شده ولی کیلومتر خودرو پایین است، جای شک وجود دارد.
• رادیاتور: معمولاً رادیاتور خودرو هر ۱۵۰ هزار کیلومتر تعویض می‌شود. اگر رادیاتور تازه تعویض شده ولی عدد کیلومتر پایین است، می‌تواند نشانه دستکاری باشد.
• دیسک ترمز: لبه‌های دیسک ترمز اگر تیز شده باشد، احتمالاً خودرو بیش از ۶۰ تا ۷۰ هزار کیلومتر کار کرده است. در حالی که کیلومتر کمتر از ۵۰ هزار نشان داده شود، باید به دستکاری کیلومتر خودرو شک کرد.
• سایر قطعات مکانیکی: قطعاتی مانند کمک‌فنر، دسته‌موتور، بلبرینگ چرخ و سیستم تعلیق نیز با گذشت زمان و افزایش کارکرد، فرسوده می‌شوند. بررسی وضعیت این قطعات می‌تواند مکمل خوبی برای تشخیص تغییر کیلومتر ماشین باشد.

4. بررسی ظاهری فضای داخل کابین

ظاهر قطعات داخلی خودرو نیز می‌تواند نشان‌دهنده میزان استفاده واقعی آن باشد:

• پدال‌ها: در کارکردهای بالا، لاستیک روی پدال‌ها ساییده می‌شود. اگر ظاهر پدال با یک خودروی کم‌کار نمی‌خواند، باید مشکوک شوید.
• پارکاب‌ها و رودری‌ها: رنگ‌رفتگی و ساییدگی در نواحی پرکاربرد (مثل پارکاب راننده) نشانه‌ای از استفاده زیاد است.
• دسته دنده و لیور: در خودروهای پرکار، تغییر فرم یا ساییدگی لیور و دسته دنده دیده می‌شود. برخی رانندگان با نگه‌داشتن مداوم دست روی دنده باعث دفورمه شدن آن می‌شوند که در کارکرد پایین نباید دیده شود.

5. استعلام سوابق بیمه و معاینه فنی

در بسیاری از موارد، اطلاعات مربوط به کیلومتر خودرو در هنگام دریافت بیمه و معاینه فنی ثبت می‌شود. با بررسی سوابق بیمه‌نامه یا معاینه فنی‌های قبلی، می‌توان روند تغییر کیلومتر خودرو را بررسی کرد و در صورت وجود اختلاف فاحش، به دستکاری کیلومتر ماشین پی برد.

مجازات دستکاری کیلومتر خودرو

بر اساس ماده ۷۲۴ قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم، تعزیرات)، مجازات دستکاری کیلومتر شمار خودرو به شرح زیر است:

«هر راننده‌ای که عمداً تغییری در دستگاه ثبت سرعت یا کیلومترشمار وسیله نقلیه ایجاد کند، به گونه‌ای که میزان سرعت یا پیمایش واقعی کمتر از واقعیت نشان داده شود و یا با علم به این تغییرات، از آن خودرو استفاده کند، در بار اول به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه، یا پرداخت جزای نقدی، یا هر دو محکوم خواهد شد. در صورت تکرار این جرم، مجازات آن به ۲ تا ۶ ماه حبس افزایش می‌یابد.»

بیشتر بخوانید: معرفی جدیدترین محصول برقی تویوتا bZ7 در نمایشگاه شانگهای چین ۲۰۲۵

جمع‌بندی

اگرچه تشخیص دستکاری کیلومتر خودرو همیشه ساده و قطعی نیست، اما با دقت و آگاهی می‌توان تا حد زیادی از افتادن در دام این نوع تقلب جلوگیری کرد. در خرید خودروهای دست دوم، همیشه از کارشناسان مطمئن کمک بگیرید و مدارک معتبر را بررسی کنید تا بتوانید با خیال راحت تصمیم بگیرید و از ضررهای احتمالی دور بمانید. به یاد داشته باشید که شفافیت و تحقیق، بهترین ابزار شما در برابر فریب هستند.

سوالات متداول