مراحل دریافت گواهینامه رانندگی برای معلولین| شرایط اخذ + آموزش تعویض

دریافت گواهینامه رانندگی برای معلولین و جانبازان امکان‌پذیر است، اما این مسیر مانند دیگران ساده و سرراست نیست. افرادی که دارای معلولیت هستند، باید مراحلی دقیق‌تر، طولانی‌تر و البته سخت‌گیرانه‌تر را طی کنند تا صلاحیت آن‌ها برای رانندگی تأیید شود. از معاینه‌های پزشکی و مراجعه به مراکز تخصصی گرفته تا شرکت در آموزشگاه‌های خاص رانندگی، همه و همه بخشی از مسیری هستند که باید با صبر و اطلاعات کافی طی شود. در این مقاله از باکامیون به طور کامل مراحل دریافت گواهینامه رانندگی معلولین را بررسی کرده‌ایم، آموزشگاه‌های ویژه را معرفی کرده‌ایم.

گرفتن گواهی‌نامه معلولین چه مراحلی دارد؟

اگر دارای معلولیت هستید و قصد خرید کامیون، ماشین سنگین یا دیگر خودروها رو دارید، می‌توانید برای دریافت گواهینامه رانندگی معلولین اقدام نمایید. مراحل گرفتن گواهی‌نامه رانندگی برای افراد دارای معلولیت به صورت مرحله‌به‌مرحله به شرح زیر است:

• دریافت فرم ثبت‌نام از آموزشگاه‌های ویژه معلولین

ابتدا باید به یکی از آموزشگاه‌های رانندگی مخصوص افراد دارای معلولیت مراجعه کرده و فرم ثبت‌نام را دریافت کنید.

• مراجعه به چشم‌پزشکی مورد تأیید ناجا

برای بررسی وضعیت بینایی، باید به یک مرکز چشم‌پزشکی مورد تایید نیروی انتظامی (ناجا) مراجعه و فرم معاینه چشم را تکمیل کنید.

• مراجعه به بهداری ناجا و دریافت فرم معاینه پزشکی

پس از معاینه چشم، به بخش بهداری ناجا مراجعه کرده و فرم معاینه پزشکی را دریافت نمایید.

• مراجعه به بیمارستان مورد تأیید ناجا جهت تأیید صلاحیت پزشکی

با فرم دریافتی از بهداری، باید به یکی از بیمارستان‌های مورد تایید پلیس (در تهران، بیمارستان سجاد) مراجعه کرده و پس از انتظار طولانی، تاییدیه سلامت جسمی برای رانندگی دریافت کنید.

• مراجعه به شهرک آزمایش برای دریافت تاییدیه نهایی پزشکی

پس از تایید بیمارستان، باید به شهرک آزمایش بروید، مسیر طولانی را تا اتاق معاینه طی کرده و تایید نهایی را از متخصصان شهرک دریافت کنید.

• مراجعه مجدد به آموزشگاه و آغاز دوره آموزشی رانندگی ویژه معلولین

با در دست داشتن تمام مدارک و تاییدیه‌ها، می‌توانید فرآیند آموزش رانندگی را در آموزشگاه‌های مخصوص افراد دارای معلولیت آغاز کنید.

• طی مراحل آموزش تئوری و عملی و شرکت در آزمون‌ها

مانند سایر افراد، باید در آزمون‌های تئوری قوانین رانندگی و آزمون عملی شرکت کرده و در صورت قبولی، گواهی‌نامه رانندگی دریافت کنید.

محدودیت‌های دریافت گواهینامه رانندگی معلولین

افراد دارای معلولیت جسمی یا حسی برای دریافت گواهینامه رانندگی با محدودیت‌های قانونی مشخصی روبه‌رو هستند که هدف از آن‌ها حفظ ایمنی فرد و دیگران در جاده است. این محدودیت‌ها بسته به نوع و شدت معلولیت متفاوت بوده و نیازمند ارزیابی تخصصی توسط پزشکان معتمد راهنمایی و رانندگی هستند. در ادامه به مهم‌ترین این محدودیت‌ها اشاره می‌شود:

1. محدودیت‌های بینایی گواهینامه معمولین

افرادی که به طور کامل بینایی خود را از دست داده‌اند مجاز به رانندگی نیستند. اما برخی افراد دارای مشکلات بینایی مانند افراد تک‌چشمی، در صورتی که شرایط زیر را دارا باشند، می‌توانند گواهینامه دریافت کنند:

• حداقل قدرت بینایی: ۹ از ۱۰
• حداقل میدان دید: ۱۰۰ درجه

این افراد باید از تجهیزات کمکی و اصلاحات لازم در خودرو استفاده کنند.

2. محدودیت‌های شنوایی گواهینامه معمولین

افراد ناشنوا نیز با چالش‌هایی مواجه‌اند. نشنیدن بوق خودروها یا صدای وسایل امدادی می‌تواند خطرآفرین باشد. اما در برخی شرایط امکان صدور گواهی‌نامه برای آن‌ها وجود دارد، به شرط آنکه:

• افت شنوایی در گوش سالم از ۴۰ دسی‌بل بیشتر نباشد.
• فرد از علائم هشداردهنده ویژه روی خودرو استفاده کند.
• توانایی لازم برای تشخیص موقعیت‌های اضطراری از طریق بینایی و تمرکز داشته باشد.

3. قطع یا نقص عضو در گواهینامه معمولین

افرادی که دچار قطع عضو در دست یا پا هستند نیز در صورتی می‌توانند گواهینامه دریافت کنند که:

• خودرو با توجه به وضعیت جسمی آن‌ها به‌صورت تخصصی اصلاح شود (مثلاً پدال دستی، خودرو اتوماتیک، ابزار کنترلی جایگزین).
• تایید پزشک نورولوژیست و ارتوپد درباره توانایی فیزیکی فرد صادر شود.
• در آزمون جاده‌ای مهارت‌های لازم را نشان دهند.

گروه‌هایی از این افراد که واجد شرایط دریافت گواهی‌نامه مشروط هستند عبارتند از:

• افرادی که از پروتز استفاده می‌کنند و بدون نیاز به آن می‌توانند رانندگی کنند.
• افرادی که دچار نقص در انگشتان دست هستند اما توانایی کنترل فرمان و دنده را دارند.

4. محدودیت‌های حرکتی در گواهینامه رانندگی معمولین

افراد دارای مشکلات حرکتی مانند فلج موضعی، آسیب‌های نخاعی، یا چرخش غیرطبیعی مهره‌ها، باید تحت نظر متخصص نورولوژیست و ارتوپد قرار گرفته و پس از تایید توانایی، در آزمون عملی رانندگی شرکت کنند. افرادی با شرایط زیر ممکن است گواهینامه مشروط دریافت کنند:

• مبتلایان به پاراپلژی (فلج هر دو پا) که دست‌های سالم دارند.
• افراد دارای دفرمیتی در اندام‌هایی که نقش مستقیمی در رانندگی ندارند.

آموزش رانندگی مختص معلولین

آموزش رانندگی برای افراد دارای معلولیت، فرآیندی متفاوت، پیچیده‌تر و گاهی دشوارتر از دیگر افراد است. نخستین عامل تعیین‌کننده در این نوع آموزش، نوع و شدت معلولیت فرد است. هر گروه از معلولین نیازمند تجهیزات خاص، خودروهای ویژه و مربیان آگاه به شرایط جسمی و روانی آن‌ها هستند.

برای مثال، افرادی که دچار معلولیت در ناحیه پا هستند، به خودروهایی با پدال گاز و ترمز دستی نیاز دارند تا بتوانند کنترل خودرو را با دست انجام دهند. در مورد افراد کم‌شنوا یا ناشنوا، نیاز است علامت‌های هشداردهنده ویژه‌ای روی خودرو نصب شود تا سایر رانندگان از وضعیت آن‌ها آگاه شوند. همچنین، مربی آموزشی باید توانایی برقراری ارتباط مؤثر با این افراد را چه از طریق زبان اشاره و چه از طریق روش‌های جایگزین ارتباطی داشته باشد.

با این حال، بزرگ‌ترین مشکل برای افراد دارای معلولیت، کمبود آموزشگاه‌های تخصصی در کشور است. در حال حاضر تنها دو مرکز در تهران خدمات آموزش رانندگی ویژه معلولین و جانبازان را ارائه می‌دهند و در بسیاری از شهرها هیچ‌گونه امکاناتی در این زمینه وجود ندارد. این مسأله موجب شده تا بسیاری از متقاضیان مجبور به طی مسافت‌های طولانی شوند که این موضوع به‌ویژه برای افرادی با شرایط خاص جسمی بسیار دشوار و خسته‌کننده است.

تعویض گواهینامه رانندگی معلولین به چه صورتی است؟

تعویض گواهینامه رانندگی برای افراد دارای معلولیت، برخلاف آنچه باید باشد، فرآیندی دشوار، زمان‌بر و پرهزینه است که فشار زیادی به این افراد وارد می‌کند. در حالی‌که تکنولوژی خودرو و نیاز بالای معلولان به وسایل نقلیه شخصی، ایجاب می‌کند این مسیر تسهیل شود، اما همچنان مسیر اداری آن پیچیده و فرساینده باقی مانده است. مراحل تعویض گواهینامه رانندگی معلولین به‌طور خلاصه به این صورت است:

• مراجعه به پلیس +۱۰ و تکمیل فرم‌های مربوطه به‌همراه ارائه مدارک و پرداخت هزینه ثبت درخواست.
• ارجاع به مراکز پزشکی مورد تأیید نیروی انتظامی (ناجا) برای ورود به مرحله کمیسیون پزشکی.
• مراجعه به چشم‌پزشک مورد تأیید و پرداخت هزینه معاینات و دریافت گواهی سلامت بینایی.
• مراجعه به پزشک عمومی و روان‌پزشک مورد تأیید ناجا برای بررسی وضعیت سلامت جسمی و روانی و دریافت گواهی‌های لازم.
• ارسال پرونده به کمیسیون پزشکی که بررسی کامل و تایید نهایی آن ممکن است زمان‌بر باشد.
• مراجعه به افسران فنی جهت دریافت تاییدیه فنی درخصوص توانایی رانندگی.
• تحویل تمام مدارک تأیید شده به پلیس +۱۰ برای صدور گواهینامه جدید.

این روند به قدری پیچیده و خسته‌کننده است که بسیاری از افراد دارای معلولیت، انگیزه خود را برای ادامه مسیر از دست می‌دهند، در حالی‌که استفاده از خودرو برای آن‌ها، نه یک امتیاز، بلکه یک ضرورت روزمره است چراکه سیستم حمل‌ونقل عمومی هنوز امکانات مناسبی برای این قشر فراهم نکرده است.

لیست آموزشگاه‌های رانندگی جانبازان و معلولین

برای جانبازان و افراد دارای معلولیت که قصد یادگیری رانندگی دارند، در شهر تهران آموزشگاه‌هایی به‌طور خاص در نظر گرفته شده است. این آموزشگاه‌ها با امکانات و تجهیزات ویژه، شرایط مناسب‌تری را برای آموزش فراهم کرده‌اند. در ادامه، دو مورد از این آموزشگاه‌ها معرفی می‌شود:

نام آموزشگاه	شماره تماس	آدرس
آموزشگاه جانباز	33700560	خیابان خاوران – روبه‌روی پارک فداییان اسلام – پلاک 685
آموزشگاه بهار	66435029	میدان انقلاب – ضلع شمال‌غربی – پلاک 59

تاییدیه پزشکی جهت دریافت گواهینامه معلولین به چه صورتی است؟

افراد دارای معلولیت جسمی برای دریافت گواهینامه رانندگی باید مراحل مشخصی را برای اخذ تاییدیه‌های پزشکی طی کنند. در ابتدا، فرد به کمیسیون پزشکی مورد تأیید ناجا ارجاع داده می‌شود تا وضعیت نوع معلولیت بررسی شود. سپس باید از متخصصان چشم‌پزشکی و روانشناسی، تاییدیه سلامت بینایی، روان و جسم دریافت کند. پس از این مراحل، فرد باید مجدداً به کمیسیون پزشکی مراجعه نماید تا نظر نهایی صادر شود. به طور کلی، تاییدیه پزشکی برای دریافت گواهینامه رانندگی معلولین در ایران شامل بررسی سلامت چشم، روان و جسم توسط پزشکان مورد تأیید است.

مدت زمان صدور گواهینامه معلولین

پس از قبولی در آزمون آیین‌نامه و امتحان عملی رانندگی و دریافت تأیید سرهنگ، افراد دارای معلولیت واجد شرایط دریافت گواهینامه رانندگی می‌شوند. روند صدور گواهینامه‌های هوشمند کمی زمان‌برتر از گواهینامه‌های قدیمی است و معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ روز پس از پرداخت هزینه‌ها طول می‌کشد تا گواهینامه صادر و به فرد تحویل داده شود. همچنین داوطلبان می‌توانند از طریق سامانه رهگیری مرسولات سازمان، وضعیت صدور گواهینامه خود را پیگیری کنند.

دلایل اهمیت گرفتن گواهینامه رانندگی برای معلولین

گرفتن گواهینامه معلولین اهمیت زیادی دارد، زیرا به آن‌ها استقلال و آزادی بیشتری در رفت‌وآمد می‌دهد و امکان حضور در محل کار، رویدادهای اجتماعی، فرهنگی و تفریحی را بدون نیاز به کمک دیگران فراهم می‌سازد. بسیاری از افراد دارای معلولیت با مشکلات حمل‌ونقل روبه‌رو هستند که مانع بزرگی در مسیر اشتغال و فعالیت‌های اجتماعی آن‌ها محسوب می‌شود. یادگیری رانندگی و دریافت گواهینامه نه‌تنها دسترسی آن‌ها به فرصت‌های شغلی را افزایش می‌دهد، بلکه موجب افزایش اعتماد به نفس، بهبود کیفیت زندگی و کاهش وابستگی به دیگران می‌شود.

بیشتر بخوانید؛ پیش فروش محصولات پیلسان با امکان بهره‌مندی از تسهیلات مالی (اردیبهشت 1404)

جمع‌بندی

تعویض یا دریافت گواهینامه رانندگی معلولین در ایران نیازمند گذر از چند ایستگاه اصلی است. ثبت‌نام در آموزشگاه‌های ویژه، اخذ سه تأییدیه پزشکی (بینایی، جسم و روان) از مراکز معتمد ناجا، دریافت تأیید نهایی کمیسیون پزشکی و شهرک آزمایش، گذراندن دوره‌های تئوری و عملی در خودروهای متناسب با نوع معلولیت و در نهایت شرکت در آزمون‌های رسمی این مراحل را تشکیل می‌دهند. افزون بر فرآیند طولانی، مقررات خاصِ محدودیت‌های بینایی، شنوایی، قطع عضو و مشکلات حرکتی هم اعمال می‌شود. با وجود دشواری‌ها، داشتن گواهینامه به معلولان آزادی حرکت، فرصت‌های شغلی بیشتر و مشارکت فعال‌تر در اجتماع می‌دهد. صدور گواهینامه معلولین هوشمند پس از قبولی در آزمون‌ها معمولاً ۱۵ تا ۳۰ روز زمان می‌برد و پیگیری آن از سامانه رهگیری مرسولات ممکن است.

سوالات متداول